De Gierzwaluw voelt zich prima thuis tussen de mensen en heeft in het verleden zijn natuurlijke nestplaatsen (oude, holle bomen en spleten in rotsen) achtergelaten om zich in huizen en andere gebouwen te vestigen. De Gierzwaluwen hebben hierbij een voorkeur voor hogere gebouwen, met een vrije aanvliegroute naar de nestopening. De nestruimte is in donkere holten of gat in de muur, in anker- en stellinggaten van hoge gebouwen en torens, in daken met een paar kapotte dakpannen en muurspleten en in nissen onder en tussen daklijsten. Nieuwbouw, renovatie van oudere gebouwen en isoleren zorgt ervoor dat er in Vlaanderen steeds meer nestplaatsen verloren gaan. Het bieden van nestgelegenheid is de belangrijkste maatregel om Gierzwaluwen te helpen.

Gierzwaluwen broeden in mei en juni, hebben één legsel met 2 of 3 eieren. De broedduur bedraagt 18-22 dagen. De jongen trekken na het uitvliegen, de periode rond 21 juli, meestal snel weg. De variatie in timing tussen nesten is echter groot.

Het voedsel bestaat uit vliegende insecten, zoals muggen, (zweef)vliegen en dag- en nachtvlinders. Voor hun jongen verzamelen ze tot wel enkele honderden insecten per keer in een voedselbal, die vervolgens aan de jongen wordt gevoerd. Ze jagen boven uiteenlopende habitats in dorpen en steden. Al het voedsel wordt gevangen in de lucht, ze zijn gespecialiseerd in het vangen van insecten in volle vlucht. Daarvoor zoeken ze meestal de luchtlagen op die op dat moment de meeste insecten bevatten en dat kan best een flinke hoogte zijn. Ze vliegen dus veel hoger dan de Boerenzwaluwen en Huiszwaluwen.

Gierzwaluwen zijn lange-afstandstrekkers die de winter doorbrengen in het grote gebied tussen Mali en Congo. Deze vogels trekken in juli-augustus vanuit België weg in zuidwestelijke tot zuidoostelijke richting. Half april-begin mei arriveren zij weer in ons land, 24 april is de helft van de nestlocaties al bezet. Ze blijven zo’n 100 dagen bij ons.

Een Gierzwaluw voelt buiten het broedseizoen nooit vaste grond onder zijn poten. Meer dan 250 dagen per jaar houden ze zich zonder onderbreking in de lucht op. Eens een Gierzwaluw op de grond terecht komt, kan hij niet vanzelf wegvliegen. Hij heeft een vrije val nodig om zijn vlucht te beginnen.

In de kerktorens van Zande en Bovekerke was vroeger een nestbak voor Kerkuilen, beheerd door natuurwerkgroep De Kerkuil vzw. De laatste jaren namen echter Kauwen hun intrek. Daarom werd de nestbak Kerkuil vervangen door meerdere nestgelegenheden voor Gierzwaluwen. Gierzwaluwen zijn namelijk koloniedieren. Aan 1 zijde van de kerktoren kan u een houten plaat zien met een aantal invliegopeningen 3 x 7 cm.

Het binnenvliegen van een nest gebeurt in enkele seconden tijd, wat het moeilijk(er) maakt om met zekerheid te weten of een nestlocatie bewoond is. Gierzwaluwen kunnen verre afstanden afleggen om voedsel te zoeken, ze blijven niet in een bepaalde kleine zone rond de nestlocatie. 

Dit alles bemoeilijkt de zekerheid vast te stellen dat een nestlocatie in gebruik is.

U kan ons helpen om te bepalen of een nestbak Gierzwaluw bezocht werd of bewoond is. Een bezoekende Gierzwaluw zal rakelings naast een nestlocatie vliegen en eventueel in de nabijheid even hangen. Bij een nestbak die bewoond is vliegt de Gierzwaluw in, nadien terug uit.

De broedplaatsen van gierzwaluwen zijn het beste vinden tijdens zwoele zomeravonden. ‘Ze vliegen dan rond om insecten te vangen en keren vervolgens terug naar hun nest om hun jongen te voederen.’

Zie je de kenmerkende sikkelvorm van de Gierzwaluw nabij of naast een gebouw, meldt dit a.u.b.